Deze cursus draagt de naam "Karaktervorming en Persoonlijke Groei".  Persoonlijke groei heeft alles te maken met karakter. Als we persoonlijk willen groeien dienen we ons karakter te verfijnen. Het is dus belangrijk om duidelijk te krijgen wat karakter eigenlijk is. En je kunt je ook afvragen waarom het hebben van een goed karakter zo belangrijk is? Wat is het nut daarvan?  Onderstaande geeft antwoord op al deze vragen.

Als we kijken naar wat Cicero zegt, dan kunnen we daaruit opmaken dat karakter in feite belangrijker is dan kennis. En dit is niet direct hoe men in onze samenleving hier tegenaan kijkt. Over het algemeen denkt men dat kennis het allerbelangrijkste is. Dus hecht men heel veel belang aan het vergaren van veel kennis via goede en hoge opleidingen. Hoe hoger de opleiding, hoe meer aanzien men vergaart. Over het algemeen is er te weinig oog voor karakter en gaat men er zelfs aan voorbij. Dat is een zeer verkeerd standpunt. Het gaat juist om karakter. Want karakter is macht. 

Karakter is macht.

Niet kennis, maar karakter is macht. Want karakter is de basis. Daarop kan een schat aan kennis worden aangebracht. Iemand met een goed karakter zal zijn/haar kennis gebruiken om er iets goeds mee te doen. Iemand met een slecht karakter doet het tegenovergestelde.

Een paar voorbeelden:

• Iemand met veel kennis van atoom kan dat gebruiken om er mensen mee te genezen. Maar iemand met een slecht karakter kan die kennis misbruiken door er een bom van te maken.
• Neem een voorwerp, bijv. een mes. Een chirurg kan een 'mes' gebruiken om iemands leven te redden door hem te opereren.  Maar een boef kan er iemand mee doden.
• Of neem iemand die goed is in boekhouden. Die kan dat heel goed en nauwkeurig doen volgens eer en geweten en de regels van de wet. Maar men kan er ook fraude mee plegen. En nog wel op grote schaal ook.

Het karakter is dus bepalend hoe je met je kennis of met zo'n voorwerp omgaat. Het eerste dat we dienen te weten is dus dat  karakter aan de basis ligt van alles. Dat verdient dan ook onze eerste aandacht. 

Iemand die zijn kennis misbruikt, dus vanuit slechte bedoelingen handelt, die zal daar problemen mee krijgen. Wellicht belandt hij/zij zelfs in de gevangenis of erger.  Mocht deze persoon last krijgen van zijn geweten, dat hij spijt krijgt, dan is er nog hoop. Dan betekent dat dat er ook nog een stukje goed karakter in hem zit.

Iemand met een goed karakter, die de kennis gebruikt ten goede, voor het welzijn van iedereen, zal enkel lof toegezwaaid krijgen. Deze persoon zal een blij en vredig hart hebben, en zal met een rustig geweten kunnen slapen.

Met een goed karakter verbetert de kwaliteit van leven aanzienlijk. Alleen erover praten en filosoferen is niet voldoende. We zullen het ook echt in praktijk moeten brengen. Dus letterlijk doen.  Practice what you preach.

Wat is karakter?

Als je aan mensen vraagt wat karakter nu eigenlijk is, en wat ze daarover kunnen bedenken, dan krijg je verschillende antwoorden. Zoals:

• het heeft te maken met eigenschappen van de ziel,
• het zijn eigenschappen die worden meegegeven door de opvoeding,
• het zijn hoedanigheden, geaardheden, het zijn iemands “trekken”,
• het zijn eigenschappen die erfelijk bepaald zijn, 
• door ervaringen waarbij men het deksel op de neus krijgt, kunnen mensen gedwongen worden te blijven werken aan de verbetering van hun karakter (zelfopvoeding)
• het karakter kan verder gevormd worden door de zelfopvoeding die iemand vrijwillig ter hand kan nemen. Dit gaat door tot aan het einde van het leven.
• goede voorbeelden zijn erg belangrijk
• volharding is noodzakelijk – dus blijven werken aan de verbetering van het karakter (never, never, never, never give up)

Het woordenboek geeft aan dat karakter (bij personen) is: inborst,  geaardheid, sterke zedelijke persoonlijkheid (dit houdt nog meer in dan het woord zelf uitdrukt)

Het hebben van karakter betekent impliciet het hebben van een goéd karakter. Als men zegt: “Dat is een man van karakter”, dan wordt hier automatisch bedoeld een ‘goed karakter’. Wanneer iemand een slecht karakter heeft, wordt dat er nadrukkelijk bij verteld: “Die heeft een slecht karakter”.                                                                    

Men zegt ook wel dat iemand karakterloos is. Dat betekent dan: laag of laf. We kennen ook het woord “karaktermoord“. Dat is een fatale en welbewust gepleegde aanslag op iemands goede naam.

Karakter gaat dieper dan verstand of emoties.  Als je een goed karakter hebt zul je negatieve emoties willen beheersen, zoals woede, afgunst, haat, jaloezie, enz. Iemand met een goed karakter stuurt het verstand de goede kant uit.

Een karaktervol iemand is:

• iemand die eerlijk en oprecht is (= waarheid),
• iemand die plichtsgetrouw is (voor wat behoort bij zijn taak en functie) (= rechtschapenheid),
• iemand die waarheidsgetrouw is (= waarheid),
• iemand die anderen geeft wat hen toekomt (= liefde),
• iemand die met zwakkeren rekening houdt (= geweldloosheid), 
• iemand met principes waaraan hij trouw blijft (= rechtschapenheid),
• iemand die niet over het paard getild raakt bij complimentjes of grote voorspoed, maar ook niet te neerslachtig is bij tegenspoed (= vrede, maar ook waarheid)
• iemand die te vertrouwen is (= waarheid)

(De woorden die hierboven tussen haakjes  staan– waarheid, rechtschapenheid, vrede, liefde en geweldloosheid - zijn de vijf menselijke basiswaarden. Daar gaan we later naar kijken.)

Indien we er voor open staan kunnen we ons eigen karakter steeds beter leren kennen. Waarschijnlijk zullen we in eerste instantie versteld staan dat we eigenlijk zo weinig over ons zelf weten. We hebben allemaal onze ‘blinde vlekken’. Heel veel mensen staan niet eens stil bij het eigen karakter. Ze doén gewoon maar wat. Ze zijn zoals ze zijn. “Ze moeten me maar nemen zoals ik ben.” Ze staan er niet bij stil dat er dingen zijn die ze aan zichzelf zouden kunnen (moeten) veranderen. Of ze staan er pas bij stil als de noodzaak daartoe gebleken is doordat er op een of andere manier brokken gemaakt werden. Een van de belangrijkste zaken is dan ook het leren kennen van het eigen karakter. Sta daar eens bij stil. Denk daar eens rustig over na. Observeer jezelf. Probeer eens te voelen hoe het voelt als je een volmaakt goed karakter zou hebben. Misschien kun je al ontdekken waar je iets zou kunnen verbeteren.

• Je bent degene die anderen denken dat je bent. (De ander is meer op het karakter gericht. Men zegt bijv. “Die persoon is slim”. “Dat is een goed mens”. “Dat is een losbol”.)

• Je bent degene Die je in diepste Wezen bent (dus wie je eigenlijk echt bent (Punt 3 wordt behandeld in het laatste thema van deze cursus – “Ontdek je zelf. Op weg naar je zelf. Wees je Zelf”).

Als je leeft vanuit je echte Zelf, dan heb je het puurste karakter en leid je het gelukkigste leven.

Met welke 'ik' vereenzelvig je je het meest? Anders gezegd: welke 'ik' denk jij dat je het meeste bent?

Verfijning van karakter vereist innerlijk leiderschap.

Innerlijk leiderschap vind je door het volgen van je innerlijke stem.  Je wéét diep van binnen wat je te doen staat, welke gedachten goed zijn, wat je wel en niet kunt zeggen, enz. 

Bijvoorbeeld:

Als je van binnen leedvermaak voelt als je een ander iets vervelends moet zeggen, doe het dan niet. Voel je medelijden omdat je iets vervelends moet zeggen en zou je het liever niet doen, dan kun je het wel doen want dan is het nooit de bedoeling dat je de ander wilt kwetsen. Dat getuigt van een fijn karakter.

• We hebben een sterk en zuiver karakter nodig om datgene wat onze Innerlijke Stem ons zegt te volgen en ook daadwerkelijk toe te passen. (Ons innerlijke weten kan ook ons geweten genoemd worden).
• Zonder karakter worden we  als een speelbal van elke passerende gril of als een vlieger waarvan het touw gebroken is. Of zijn we als een auto zonder remmen.
• Bij karakter gaat het om de juiste intentie, niet om frequentie (dus niet afstemmen op net eender wat ….., niet met alle winden meewaaien........ maar focussen op het bepaalde onderwerp met de meest welgemeende beste bedoeling.)
• Bij karakter gaat het om kwaliteit, niet om kwantiteit.
• Het gaat dus om een zuiver karakter. Dat betekent in wezen: zuiverheid van hart.

Door je onderscheidingsvermogen te gebruiken kun je al deze eigenschappen bij jezelf tot ontwikkeling brengen. Neem eens een persoon in gedachten die jij als iemand ziet met een goed karakter. Heeft deze persoon dan volgens jou inderdaad  bovenstaande eigenschappen in zich? En dan kun je kijken naar jezelf. In hoeverre heb jij deze eigenschappen al in je?

Geduld, verdraagzaamheid en standvastigheid:

Van alle goede eigenschappen die een mens bezit, komen geduld en verdraagzaamheid op de eerste plaats. Als iemand verdraagzaam is zal hij alle andere eigenschappen ook kunnen verwerven, zoals innerlijke beheersing, beheersing van de zintuigen, evenwichtigheid, enz.

Bij verdraagzaamheid wordt hier zeker niet bedoeld dat alles zomaar goed gevonden wordt en dat men over zich laat lopen of als voetveeg laat gebruiken. Men kan het onderscheidingsvermogen gebruiken om hier de juiste weg in te vinden. vinden.

De eigenschap geduld wil niet zeggen eindeloos geduld. Een juist geduld betekent het juiste moment van handelen afwachten. Ben je te haastig, dan kan dat een vernietigende uitwerking hebben. Wacht je te lang dan kan mislukking het gevolg zijn. Dus geduld is nodig naargelang de omstandigheden dat vereisen. Soms zul je heel snel moeten handelen. Denk maar aan een ongeval – of iemand snel tot de orde moeten roepen. Dan kan het er op lijken dat je, van buitenaf gezien, je geduld verliest. Maar in je hart kun je dan toch de innerlijke rust bewaren.

Een resoluut karakter (dat is de eigenschap van vastberadenheid) is een eerste vereiste tot het hebben van geduld. Iemand die vastbesloten is van aard, blijft zich standvastig inzetten voor het uitvoeren van de taak die hij op zich genomen heeft. Hij zal daarbij zijn geduld niet verliezen totdat het einddoel bereikt is.

Geduld en vastberadenheid vormen een tweeling. De een kan niet bestaan zonder de ander. Zonder vastberadenheid krijgt geduld nooit vaste voet aan de grond en zonder geduld ontaardt vastberadenheid in arrogantie.

Zelfvertrouwen, moed en onbevreesdheid:

Een individu dat geen zelfvertrouwen heeft kan op geen enkel gebied overwinning bereiken. In het hart van de mens ligt een oneindige kracht besloten. Ondanks die kracht heeft de mens geen vertrouwen in zichzelf.

Moed is het tonicum dat zowel de lichamelijke als mentale gezondheid en sterkte opwekt. Als je moedig bent, voel je je krachtiger en overzie je de zaken helderder. Laat dan ook alle twijfel, aarzeling en vrees varen. Door de Innerlijke sterkte waarmee de mens begiftigd is, kan hij alles tot stand brengen.

Hoe wordt karakter gevormd?

Het karakter wordt niet gevormd via boeken maar door je leven te leven in de maatschappij. Daar krijg je te maken met wisselwerkingen waaruit je lering kunt trekken. De maatschappij vormt namelijk het individu, voorziet hem van een arena voor zijn ontwikkeling en zet de idealen uit waarvoor hij zich dient te stellen. Het  individu en de samenleving kunnen van elkaar profijt hebben. In ons dagelijks leven binnen de maatschappij (de arena voor onze ontwikkeling) komen we allerlei tegenslagen tegen. Het zijn juist deze tegenslagen die ons karakter kunnen vormen.

Neem nu bijvoorbeeld verdraagzaamheid waarover we spraken in een vorige alinea. Verdraagzaamheid is niet te leren door boeken te bestuderen. Je kunt het ook niet kopen. Alleen door testsituaties mee te maken, vol problemen en moeilijkheden, en door dan trouw te blijven aan je Innerlijke Weten (aan je Principes) kun je verdraagzaamheid ontwikkelen.

Vat mislukking – zo deze zich voordoet – op als een uitdaging tot verdere inspanning. Ga na wat de reden is van het mislukken en trek je les uit die ervaring. In elke ervaring hebben we de keuze om wel of niet te luisteren naar de leiding van onze Innerlijke Stem.

We kunnen ons karakter verfijnen door, elke keer voordat we iets willen doen of zeggen, ons af te vragen: “Kan of zal dit mijn karakter bevorderen?” Je Innerlijke Stem kan je hierbij leiding geven.

Wees goed van karakter, maar voel je daarbij niet ‘belangrijk’, dus hoogmoedig, want dat zou weer afbreuk doen aan dat goede karakter.

Karakter zit ook in de kleine dingen.

Een verhaal:

Er waren eens twee vrouwen die tegenover elkaar woonden. De ene vrouw had vijf  koeien en de andere maar een. De rijkere vrouw had verkwistende gewoontes en was buitensporig en slordig. Ze leende altijd melk van de vrouw met maar één koe. Deze armere vrouw hielp haar ondanks het feit dat ze zelf een grotere familie had om voor te zorgen. Toen de arme vrouw op deze manier ongeveer 50 kannen melk uitgeleend had, stierf haar koe. Ze ging daarop naar de rijkere vrouw en vroeg of ze haar uitgeleende melk terug kon krijgen, met één kan per dag. De rijkere vrouw ontkende dat ze ooit melk geleend had en zo kwam er een rechtszaak.

Tijdens de rechtszaak zei de rijke vrouw: “Waarom zou ik van deze vrouw melk lenen, wanneer ik zelf vijf koeien heb?”. De rechter was een scherpzinnig man die meevoelde met de arme vrouw. Hij wist hoe hij de waarheid te weten kon komen. Hij gaf elke vrouw vijf kannen met water en vroeg ze hun voeten te wassen en daarna weer terug te komen in de rechtszaal. De ‘vijf-koeien-vrouw’ goot alle 5 kannen water in een stroom uit over haar voeten en kwam weer binnen met bijna alle vuil nog aan haar voeten. De éen-koe-vrouw’ maakte haar voeten op een vaardige manier schoon en gebruikte daarbij maar 1 kan water. Ze liet de andere kannen onaangeroerd. De handeling van voeten wassen onthulde hun karakter en de rechter wist zonder twijfel wie hij moest veroordelen. De één-koe-vrouw moest degene zijn die had gespaard en de vijf-koeien-vrouw moest degene zijn die had verspild.

Concl. Door te kijken hoe iemand met kleine en zogenaamde onbelangrijke dingen omgaat, kan men veel van het karakter zien.

In de rij voor de kassa:

Iedereen doet wel eens boodschappen en zodoende staan we geregeld in de rij voor de kassa te wachten om af te rekenen. Het is zeer interessant om te zien hoe de mensen ieder op hun eigen manier de inhoud van hun karretje op de band plaatsen.

• Er zijn mensen die de producten op de band ‘mikken’. Ze gooien ze erop. Wat zegt dat van hun karakter?
• Er zijn mensen die de spulletjes op de band stapelen. Ook al hebben ze geen ruimte genoeg om alles kwijt te kunnen, ze wachten niet tot de band een stukje verder schuift, maar het moet er allemaal op. Dus ze stapelen.
• Er zijn mensen die heel netjes en ordelijk alles neerzetten. Er blijft geen plekje open. Zelfs een pakje koffiemelk mag niet onderste boven geplaatst worden, maar wordt netjes omgedraaid.
• Er zijn mensen die heel zachtaardig de boodschappen op de band plaatsen. Elke beweging is een sierlijke beweging.
• Er zijn mensen die heel zenuwachtig enkele muntjes uit hun portemonnee grabbelen om een bedrag compleet te maken. Bang dat ze teveel tijd in beslag nemen en de rij te lang laten wachten.
• Er zijn ook mensen die het tegenovergestelde doen. Zonder blikken of blozen nemen ze alle tijd om te grabbelen en te doen wat ze te regelen hebben, ongeacht hoeveel mensen er achter hen staan.
• Er zijn mensen die angstvallig de pinautomaat afschermen zodat niemand hun code kan ontdekken. Dat je dat doet is heel normaal, maar niet dat je het zo angstvallig doet.
• Ga zo maar door ….
• Kijk eens naar jezelf hoe jij de spulletjes op de band plaatst. Hoe rustig doe je dit? Of juist niet? Enz. Wat ontdek je dan over jezelf?

Let er maar eens op. Dat is best interessant om te bestuderen terwijl je daar zelf ook in de rij staat. In deze kleine handelingen verraden mensen reeds grote stukken van hun karakter. Wat ze doen in het ‘klein‘, doen ze over het algemeen ook in het ‘groot‘.

Ter inspiratie:

Vragen/opdrachten om voor jezelf te beantwoorden.

• Het advies is om de komende tijd elke dag even in je dagboek op te schrijven wat er aan goeds en/of goed nieuws gebeurde die dag. 
• Je hebt nu de tekst gelezen over wat karakter eigenlijk inhoudt. Lees hem nog eens door en haal er dan uit wat jou persoonlijk aanspreekt. Waar ben je het wel mee eens, en waar niet? Je hoeft het natuurlijk niet met alles eens te zijn. De  bedoeling is dat je je eigen mening vormt. Creëer je eigen visie.  Dat is het begin van je bewuste persoonlijke groei. Naarmate je kennis en inzichten toenemen, kun je dat gebruiken om je karakter te verfijnen.
• Kijk eens naar de mensen om je heen. Zoals buren, kennissen, familie, maar ook t.v. persoonlijkheden, politici, zangers, mensen uit de geschiedenis, spirituele figuren, enz. Wie van hen heeft volgens jou een goed karakter? En waardoor laat hij/zij dat zien?
• Is er iemand bij die jij persoonlijk als voorbeeld zou willen nemen? En wat is dat dan in hun karakter dat jou zo aanspreekt?
• Het kan heel interessant zijn om met iemand anders dit onderwerp door te spreken. Iemand die hierin ook geïnteresseerd is. Misschien je partner, een vriend of vriendin, of familielid? Maak het onderwerp levendig. Karakter is immers zo ontzettend belangrijk. Daarom is het zo fijn om dit voor jezelf zo helder mogelijk te krijgen.
• Kun je al één punt benoemen wat je kunt gebruiken om je eigen karakter te verfijnen? En ga je daarmee dan ook aan de slag?

Het zou een gewoonte moeten worden om jezelf te observeren. Hoe doe jij de dingen? Hoe denk je? Wat zijn je bedoelingen, intenties? Door jezelf te observeren worden de punten om aan jezelf te werken steeds duidelijker.

Heel veel succes hiermee!